Ecoplant | Pepernoten bakken in de zomer
Bron: Telegraaf
AMSTERDAM – Nederland is ondanks miljardeninvesteringen nauwelijks voorbereid op de snelle overgang van kolen, gas en olie naar massa’s energie van zon- en windparken. Die overstap gaat al zo snel, dat de politiek onmiddellijk drastische keuzes moet maken waar welke energie kan uitbreiden. En wat het met zijn zware industrie wil.
„Uitstel kan niet meer”, zegt Hans-Peter Oskam, directeur energietransitie bij belangenbehartiger Netbeheer Nederland na maanden onderzoek. Een keuze is bijvoorbeeld alle industrie de kans geven om over te gaan op duurzame productie of kiest de politiek ervoor om vervuilende sectoren te laten vertrekken. Die keuzes kosten geld: het verbouwen van bijvoorbeeld raffinaderijen vergt miljarden.
Nederland moet tot 2050 twee tot drie keer zoveel bijbouwen van wat het in zestig jaar aan energiesystemen heeft opgetuigd, zo schetst hij de uitdaging in een dinsdag te verschijnen rapport. Vanaf 2025 kost de uitbreiding al €8 miljard per jaar.
Bedrijven willen erin investeren, groene stroom is doorgaans goedkoper. Maar onduidelijk is waar dat mag. De politiek treuzelt, aldus Oskam, die twee landelijke netbeheerders (TenneT, Gasunie Transport Services) en de zes regionale netbeheerders vertegenwoordigt.
„We gaan al een in hoog tempo van een energiesysteem dat gericht is op de vraag, met veel fossiele brandstoffen, naar nieuwe netwerken voor enorm veel schone groene stroom. Dat moeten we in balans brengen bij de sterk groeiende vraag naar stroom van zon en wind”, aldus Oskam.
’Pepernoten in zomer’
„We moeten stroom leren verbruiken op het goedkoopste moment, als je veel aanbod hebt. Ons perfecte scenario is dat als de zon flink schijnt de bedrijven met de grote hoeveelheid zonnestroom van het dak al pepernoten voor de winter bakken”, zegt Oskam. „In de winter heb je die zonnestroom natuurlijk minder.”
Nieuwe software leidt ondernemers voor hun batterijwagenpark nu al automatisch richting het goedkoopste oplaadmoment van de dag. Andere bedrijven pakken nieuwe technologie ook op. „Wij zien optimisme in de industrie”, aldus Afman. „Maar het mag sneller.”
De rol van gewone Nederlanders verandert komende jaren van vooral afnemer tot producent. Er komen namelijk volgens de experts nog eens zes tot acht keer zoveel zonnepanelen bij. „Nederland lijkt al wel veel zonnepanelen te hebben, we staan in die uitrol echt nog maar aan het begin. Vrijwel iedere consument wordt dankzij de eigen zonnepanelen straks ook energieondernemer.”
Dat aanbod vanuit acht miljoen huishoudens wordt een enorme omslag voor netbeheerders die de stroom afnemen. „Maar ook voor energiesystemen: er komt een enorme vraag naar grote batterijen om al die zon- en windstroom tijdelijk op te vangen”, aldus Oskam.
Windparken
Van zee komt al voor 2,5 gigawatt aan stroom van windparken. Eind dit jaar is dat 4 gigawatt, en in 2050 rond 70 gigawatt. Dat kan niet allemaal op het volle netwerk. „Alle netten voor gas, elektriciteit en warmte moeten dus op de schop. Die uitbreiding gaat ongekend snel”, stelt Oskam.
Er is bovendien haast, voor 2050 wil het kabinet een systeem zonder uitstoot van schadelijke stoffen. Netbeheer Nederland schotelt vier grote uitrolscenario’s voor. „Dit zijn geen studies, er moéten hiermee politieke keuzes gemaakt worden, landelijk en lokaal. Voor netwerken die in 2040 en 2050 aangelegd dienen te zijn, hebben we nú politieke antwoorden nodig. Bedrijven moeten weten waarin ze investeren”, zegt hij.
Vorig jaar kondigden netbeheerders als Tennet voor de hoogspanning- en regionale beheerders voor de laagspanning miljarden investeringen aan omdat hun leidingen oververhit raken. Bedrijfsterreinen gaan op slot, TenneT vreest tekorten. De uitvoering van die uitrol moet nóg sneller dan eerst gedacht, stelt Oskam. „Het jaar 2040 wordt het nieuwe 2050; de volgende energiesystemen moeten die jaren de tijd krijgen om ingeregeld te worden en stabiliteit te garanderen.”
Onbenutte ’parels’
Ons volle land heeft voor die stabiliteit wel ’parels’, die nog onbenut blijven. Ze zullen volgens de beheerders bij de overgang naar schone energie cruciaal zijn. „De grote zoutcavernes in Groningen bijvoorbeeld zijn ideaal voor opslag van waterstof. Die energiedrager waterstof is er nog nauwelijks en vooral in de industrie. Maar binnen jaren wel in grote massa beschikbaar. Sla die waterstof in de cavernes op”, suggereert hij.
„We hebben nu op sommige dagen al voldoende hernieuwbare energie uit zon en wind voor de elektriciteitsvraag van heel Nederland. Alleen niet op het moment dat iedereen het afneemt. Stel dat er om wat voor reden een jaar geen zon of wind is, dan zal die voorraad waterstof in de cavernes als vervanger belangrijk blijken”, zegt Oskam. „De les van vorig jaar van de Oekraïnecrisis was de onvoorspelbaarheid van het energieaanbod. Dat wil je niet nog eens als we geen fossiele brandstoffen meer hebben.”
Minister Adriaansens (Economische Zaken) kondigde vrijdag aan ’meer regie’ te nemen nu de industrie – goed voor een miljoen banen – als grootste vervuiler ’schoner en minder belastend’ moet werken. Als bedrijven in nieuwe energie investeren, vragen ze echter eerst of er voldoende netcapaciteit en groene energie is. Nu stuiten ze op wachtlijsten. En andersom willen netbeheerders eerst weten hoeveel klanten ze krijgen om de dikkere kabels aan te leggen. „Zo wachten we op elkaar en kunnen we niet vooruit”, aldus Adriaansens.
Keuzes
Laat de politiek, maar ook op lokaal niveau, gaan kiezen, zegt Oskam. „Alle scenario’s in de lucht houden, dat kan vanwege uitvoeringstijd niet meer.” In Nederland gaan de grote olieraffinaderijen vanwege klimaatafspraken op de schop. „De zes raffinaderijen zullen niet in de huidige vorm blijven bestaan. De raffinagebedrijven weten dit ook wel”, zegt netwerkspecialist Maarten Afman bij Netbeheer Nederland. „Dat worden de keuzes.”
Bron: De Telegraaf 04-04-2023
Meer informatie over onze Ecoplant vindt u op de homepagina van onze site www.ecoplant.solar