Afwachten was het credo; een tekort aan transportcapaciteit in onze elektriciteitsnetten is het gevolg. Maar kunnen we het schip nog keren, krijgen wij ons energieschip onder controle? Of laat verkeerde zuinigheid het schip zinken?

Netwerk congestie is ondertussen bekend.
Netcongestie is overal en is het gevolg van een tekort aan aansluit- en transportcapaciteit in de elektriciteitsnetten.  Wereldwijd kunnen wij duizenden Giga Watts aan zon en wind niet (direct) aansluiten en ondertussen hagelt het aan duurzame projecten die niet gerealiseerd kunnen worden.

Even uitleggen:
De aanleg van meer elektriciteitsinfrastructuur verloopt langzaam. Prognoses, planning, ontwerp, locaties zoeken en vinden, grondaankoop, inspraak, onenigheid over tracés, rechtszaken over vergunningen, financiering, engineering en de aanleg van vele kilometers kabel vertraagd allemaal het proces. De ontwikkeling van nieuwe stroomvraag en nieuw stroomaanbod daarentegen gaat heel snel, zeker wanneer dit wordt gestimuleerd met ruime en langdurige subsidies. De ontwikkelingen gaan veel sneller dan de infrastructuur kan bijbenen. Een zonnepaneel of windmolen, maar ook een warmtepomp, jacuzzi, inductieplaat, terrasverwarmer, boiler, föhn, TV, router, kortom alles met een-stekker koop je in een vloek en een zucht en is plug-and-play, maar de bijbehorende netverzwaring kan zomaar 15 jaar op zich laten wachten.

Negatief gevolg
Omdat netbeheerders in Nederland een aansluit- en transportplicht hebben en dus verplicht zijn om elke aanvrager zonder onderscheid, onmiddellijk en onvoorwaardelijk van een aansluiting te voorzien. Zullen zij bij te snel beleid gedreven groei rap overvraagd raken. De capaciteit in de kabels, maar vervolgens ook de ‘maak-capaciteit’ aan mensen en middelen en de ruimte in boven- en ondergrond… alles raakt uitgeput. Op enig moment is op echt op. Het tekort aan transportcapaciteit en de achterstand in netverzwaringen dat door de snelle groei van zon en wind ontstaat veroorzaakt dan ook transport schaarste.

Groei & de groeiende problemen tussen vraag en aanbod
In het Nederland van vóór de netcongestie hadden we opwekcapaciteit die netjes werd verspreid over het land en vlak bij de grote afnemers stond. De stroomproductie kon de stroomvraag feilloos volgen. Bijna nooit was er stroom te veel of te weinig en er waren letterlijk korte lijntjes tussen opwekkers en afnemers. Momenteel zijn we in hoog tempo aan het veranderen in de richting van een elektriciteitssysteem dat veel minder efficiënt opereert. We veroorzaken heel veel extra behoefte aan stroomtransport, dit door verschillende redenen:

· We kiezen voor opwek op momenten die niet per se overeenstemmen met onze stroomvraag (zoals bij windenergie) of daar zelfs tegengesteld aan zijn (zoals bij zonne-energie).

· We plaatsen opwek ver weg van de vraag, namelijk op de Noordzee en verspreid in het landelijk gebied.

· We kiezen voor opwek die, in het ergste geval, dus zonder extra technische maatregelen, twee tot tien keer zoveel netinfrastructuur per MWh nodig heeft als de opwekking die we hadden. Immers, zonopwek heeft een capaciteitsfactor van 10%, wind op land 25% en wind op zee 50%. Dus voor dezelfde hoeveelheid energie moet je twee tot tien keer zoveel opwek- en transportcapaciteit realiseren dan bij installaties die die 100% van de tijd stroom kunnen produceren.

· Stroomvraag is minder flexibele dan we denken en beweegt zich om drie redenen richting méér behoefte aan basislast-elektriciteit

1) Automatisering, AI, robotisering en kostbare apparaten die decarbonisatie mogelijk maken (zoals elektrolysers, elektrische krakers en warmtepompen) vereisen lange bedrijfstijden, vaak bij voorkeur 365 dagen 24/7.

2) Schaarste op de arbeidsmarkt, dwingt enerzijds tot automatisering en robotisering en anderzijds tot arbeidstijden die zijn aangepast aan de werknemers en niet aan het wisselende stroomaanbod.

3) Doordat er voorlopig niet voldoende transportcapaciteit is, kiezen bedrijven voor langere bedrijfstijden ongeacht sterk uiteenlopende stroomprijzen.

Met andere woorden we kiezen bij een sterk groeiende en deels minder flexibele elektriciteitsvraag voor een elektriciteitssysteem met een sterk groeiende mismatch in profiel en locatie. Tel daarbij de vertraging van de realisatie van nieuwe elektriciteitsinfrastructuur en de wettelijk verankerde aansluitplicht en zuinigheid van de netbeheerders en u heeft het antwoord op de vraag waar al die netcongestie toch vandaan komt.

Volgens Ecoplant is een aantrekkelijke oplossing dat uw eigen energie oogst en zelf inzet. Zuinigheid is daarbij zeker een aanbeveling omdat u immers de energie die u niet gebruikt ook niet hoeft te oogsten.  Belangrijke sleutel hierbij zijn dus veilige batterijen en een goed begrip van het oogst moment en energie gebruik. Â